'Tiểu Long Nữ' Lý Nhược Đồng bị chê bai vì không chồng con
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Lee Nguyễn cập bến CLB TP.HCM: Đắt liệu có xắt ra miếng?
MG RX5 sở hữu nhiều trang bị an toàn, ngoài các hệ thống phanh cơ bản khá phổ biến hiện nay, theo đại diện SMV, mẫu xe này còn được trang bị hệ thống cân bằng điện tử, điều khiển hành trình, hỗ trợ khởi hành ngang và xuống dốc, cảm biến lùi, camera 360 độ, cảm biến áp. Tuy nhiên, so với các đối thủ cùng phân khúc, MG RX5 lại thiếu vắng công nghệ an toàn hỗ trợ lái xe (ADAS) như cảnh báo điểm mù, cảnh báo phương tiện cắt ngang...
Trường Giang ‘choáng’ trước gia thế của ca sĩ Chế Thanh
Theo thông tin của tờ Siam Sport, FAT đã tổ chức cuộc họp để lên kế hoạch chuẩn bị cho đội tuyển U.17 Thái Lan, đồng thời khẳng định sẽ tạo điều kiện tối đa để đội có sự chuẩn bị tốt nhất trước khi tham gia vòng chung kết giải U.17 châu Á 2025 (khởi tranh từ tháng 4, do Ả Rập Xê Út đăng cai). Trong đó, đích thân Madam Pang (Chủ tịch FAT) đã tự tay lo liệu nhiều thứ, từ việc chuẩn bị lực lượng, lên lịch tập huấn nước ngoài… để giúp đội U.17 Thái Lan chinh phục giấc mơ World Cup.Đội tuyển U.17 Thái Lan sẽ bắt đầu tập luyện từ ngày 15.2, trước khi lên đường sang Qatar để tập huấn trong 10 ngày. Đồng thời, FAT cũng đang liên hệ để U.17 Thái Lan có những trận đấu giao hữu trong thời gian ở Qatar và khi di chuyển sang Ả Rập Xê Út. Những trận đấu giao hữu này nhằm mô phỏng trận đấu thực tế, giúp các cầu thủ Thái Lan làm quen với điều kiện thi đấu (thời tiết, cách hô hấp…), đặc biệt là khi thành phố tổ chức thi đấu nằm ở độ cao 1.900 m so với mực nước biển.HLV trưởng đội tuyển U.17 Thái Lan, ông Jadet Meelarp chia sẻ: "Cảm ơn Chủ tịch FAT (Madam Pang) đã trực tiếp liên lạc và lo liệu mọi thứ. Nếu không có sự hỗ trợ từ Madam Pang, chắc chắn đội ngũ huấn luyện U.17 Thái Lan sẽ không có đủ khả năng để làm được điều này. Ngay cả trong việc tìm kiếm các cầu thủ lai (Thái kiều) và tổ chức tập huấn ở Qatar. Câu chuyện tìm kiếm các cầu thủ lai cũng là điều mà Madam Pang rất tâm huyết từ trước đến nay, từ khi còn trong vai trò là người quản lý đội tuyển Thái Lan"."Vừa rồi, như trường hợp của Silva Mexes từ U.17 M.U và Kai Laws từ U.17 Nottingham Forest (Anh), chủ tịch đã trực tiếp liên lạc vì thấy họ có tiềm năng. Dĩ nhiên, khi được hỗ trợ tối đa như vậy, với tư cách là HLV trưởng, tôi sẽ cố gắng đưa đội đến với World Cup”, ông Jadet Meelarp bày tỏ.Vòng chung kết U.17 châu Á 2025 đồng thời cũng là vòng loại U.17 World Cup 2025. Theo đó, 8 đội vượt qua vòng bảng để vào tứ kết giải U.17 châu Á 2025, sẽ giành vé dự World Cup tại Qatar vào tháng 11. Đội tuyển U.17 Thái Lan nằm ở bảng A cùng với Ả Rập Xê Út (chủ nhà), Uzbekistan và Trung Quốc. Trong đó, chủ nhà Ả Rập Xê Út và Uzbekistan được đánh giá cao trong bảng A, còn Trung Quốc được xem là ngang cơ với đội bóng xứ sở chùa vàng.U.17 Việt Nam cũng "mơ" về World CupVòng chung kết U.17 châu Á 2025 có 16 đội bóng, chia đều thành 4 bảng. Hai đội đứng đầu mỗi bảng đấu sẽ vào tứ kết, đồng thời giành vé dự World Cup. Tại giải đấu này, U.17 Việt Nam nằm ở bảng D rất nặng khi có sự góp mặt của Nhật Bản, Úc và UAE.Đội tuyển U.17 Việt Nam cũng nghĩ về chiếc vé dự U.17 World Cup. Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) đang lựa chọn một HLV đẳng cấp để dẫn dắt của chàng trai trẻ Việt Nam. Theo nguồn tin của Báo Thanh Niên, VFF sẽ ký hợp đồng với một "thuyền trưởng" người Nhật Bản từng huấn luyện đội U.16 và U.19 nước này. Với ê-kíp huấn luyện mới, U.17 Việt Nam sẽ có khoảng 3 tuần rèn đấu pháp và chuẩn bị nền tảng tinh thần kỹ càng trước khi "tham chiến" vòng chung kết U.17 châu Á 2025. Ở giải U.17 châu Á 2025, sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể lực, tâm lý và đấu pháp mới là chìa khóa phân định rạch ròi khả năng tiến xa của các đội. U.17 Việt Nam dự kiến hội quân vào trung tuần tháng 3.
Cùng thuộc phân khúc ô tô cỡ nhỏ tầm giá dưới 450 triệu đồng, Toyota Wigo và Hyundai Grand i10 có sự khác biệt về nguồn gốc xuất xứ.
TP.HCM được chú ý vì kéo giảm tỷ lệ thất nghiệp
Sáng 17.3, ông Trần Quang Thi (53 tuổi, trú tại H.Vĩnh Linh, Quảng Trị), chủ nhà xe Huệ Thi (có địa chỉ tại tỉnh Quảng Trị) cho biết đã tạm cho nghỉ việc một tài xế sau khi xác minh việc tài xế này có hành vi gây gổ, đánh một nhân viên nhà xe tại Quảng Bình.Cụ thể, vào chiều qua 16.3, trên mạng xã hội lan truyền đoạn video ghi lại cảnh một người đàn ông mặc áo xanh leo lên xe và đánh vào mặt một phụ xe. Đoạn video khiến cộng đồng mạng bức xúc về cách hành xử của người đàn ông mặc áo xanh.Sau khi xác minh, ông Thi cho biết vụ việc xảy ra vào lúc 13 giờ 25 phút ngày 16.3, người đàn ông áo xanh là P.Q.T (42 tuổi, tài xế của nhà xe Huệ Thi). Do mâu thuẫn về việc đón khách nên khi cả hai xe đi qua địa phận TT.Hồ Xá (H.Vĩnh Linh), xe khách của nhà xe Huệ Thi vượt lên và chặn đầu xe khách Quảng Bình.Sau đó, ông T. cùng một phụ xe khác của nhà xe Huệ Thi chạy về phía xe khách Quảng Bình để nói chuyện với nhân viên ở xe khách Quảng Bình. Sau đó, không giữ được bình tĩnh, ông T. dùng tay đánh một cái vào mặt phụ xe Quảng Bình.Sau khi nắm rõ vụ việc, ông Thi đã tạm cho ông P.Q.T nghỉ việc, đồng thời gọi điện cho chủ xe khách Quảng Bình xin lỗi và phối hợp để làm rõ vụ việc.Hiện tại, vụ việc đang được lực lượng chức năng tỉnh Quảng Trị xác minh và xử lý theo quy định.
